Yazımmızda linux un ne olduğu , nereden geldiği , performans ve güvenlik yapısı gibi bir çok unsura değineceğiz. Konumuzun dağılmaması için aşağıdaki konu başlıklarındaki sorulara yanıt bulacağız .
Konu başlıkları
Linus Torvalds kimdir?
Linus Torvalds Shinya Yamanaka ile birlikte linux çekirdeğine öncülük eden , bilgisayarlar için yeni bir işletim sistemi yaratmaları nedeni ile 2012 Milenyum Teknoloji Ödülü’ne layık görüldü. Finlandiya Teknoloji Akademisi tarafından o dönemde yaygın olarak işletim sistemi kullanılıyordu.
Kısacası Linus Torvalds ve Shinya Yamanaka linux’un babalarıdır diyebiliriz.
Linux nedir?
Linux , açık kaynak kodlu bir işletim sistemidir. İlk olarak 1991 yılında Linus Torvalds tarafından geliştirilmiştir. Linux, UNIX tabanlı bir işletim sistemidir ve özgür bir yazılım lisansı ile dağıtılır. Unix tabanlı olması nedeni ile günümüzdeki bir çok işletim sistemi ile bağlantılıdır . Günümüz deki diğer işletim sistemlerinden farklı olarak linux açık kaynaklıdır. Bu neden ile her geliştiricinin katkıda bulunduğu ve çeşitli varasyonları türetildiği yaygın kullanıma sahip popüler bir işletim sistemi olmuştur. Linux un dağıtımları ve tahmini kullanım sayıları ile ilgili bir tablo yu aşağıda görebilirsiniz. Buradan Linus Torvalds , Shinya Yamanaka ve emeği geçen herkese teşekkürü bir borç biliriz.
| Dağıtım | Tahmini Kullanım Sayısı | Özellikleri |
|---|---|---|
| Ubuntu: | %34.1 | Yeni başlayanlar için ideal olan kullanımı kolay bir dağıtım. |
| Debian: | %22.4 | İstikrarlı ve güvenilir bir dağıtım. |
| Mint: | %11.8 | Windows'a benzer bir arayüze sahip olan kullanımı kolay bir dağıtım. |
| Fedora: | %5.4 | En son yazılımları içeren bir dağıtım. |
| Arch Linux: | %3.7 | Deneyimli kullanıcılar için özelleştirilebilir bir dağıtım. |
| Manjaro: | %2.6 | Arch Linux'u daha kullanımı kolay hale getiren bir dağıtım. |
| Pop!_OS: | %2.3 | Kullanıcı dostu bir arayüze ve oyun oynamaya odaklanan özel bir dağıtım. |
| Zorin OS: | %1.9 | Windows'tan geçiş yapan kullanıcılar için ideal olan bir dağıtım. |
| Solus: | %1.7 | Bağımsız bir kaynak kodundan geliştirilen bir dağıtım. |
| openSUSE: | %1.6 | SUSE Linux'un açık kaynaklı sürümü. |
Popüler Linux dağıtımları hakkında daha fazla bilgi:
- DistroWatch: http://distrowatch.org/search.php?ostype=All&category=Beginners
- Linux Mint: https://www.linuxmint.com/download.php
- Ubuntu: https://ubuntu.com/download/desktop
- Debian: https://www.debian.org/distrib/
- Fedora: https://fedoraproject.org/en/
- Arch Linux: https://archlinux.org/download/
- Manjaro: https://manjaro.org/download/
- Pop!_OS: https://pop.system76.com/
- Zorin OS: https://zorin.com/os/download/
- Solus: https://github.com/getsolus
- openSUSE: https://get.opensuse.org/
Linux dağıtımı seçerken şunları göz önünde bulundurmanız önemlidir:
- Kullanım amacınız: Bilgisayarı ne için kullanacaksınız? Oyun oynamak, programlama yapmak, günlük kullanım mı?
- Teknik bilginiz: Ne kadar teknik bilgiye sahipsiniz? Yeni başlayanlar için mi yoksa deneyimli kullanıcılar için mi bir dağıtıma ihtiyacınız var?
- Destek: Hangi dağıtımın en iyi topluluk desteğine sahip olduğunu araştırın.
- Donanım uyumluluğu: Kullanmakta olduğunuz donanımla uyumlu bir dağıtım seçin.
Umarım bu bilgiler Linux dağıtımları hakkında daha fazla bilgi edinmenize yardımcı olmuştur.
- Ağ ve internet uygulamaları söz konusu olduğunda , tartışılmaz üstün bir performansı vardır. Hatta evimizde kullandığımız modemlerden tutunda iş yerimizdeki firewall lara kadar bir çok cihaz linux tabamlıdır.Çok kullanıcılı yapısı ile e-mail, web, veritabanı, proxy, güvenlik duvarı gibi zor servislerin kurulmasında ve performanslı yönetimesinde başlıca rolleri linux almaktadır.
- Sistem hatalarına karşı oldukça dayanıklıolasına karşın bir hata olduğunda gidermesi biraz vakit alabilmektedir.
- Linux, programcılar için sınırsız ve bulunmaz bir kaynaktır. C/C++, Java, Lisp , bash gibi bir çok dilin derleyicisini içinde barındırır.
- Linux işletim sistemi text tabanlı konfigürasyon ve data tutması nedeni ile diğer işletim sistemlerine nazaran çok hızlı ve etkindir. İsteklerinize karşı çok daha hızlı yanıtverebilir.
- İşletim sistemi ücretsiz olunca tabi programlarında çoğu ücretsiz olmaktadır. Güzel bir durum.
Linux un kullanıcı kitlesi nedir ? Neden linux kullanıyorlar?
Linux’un kullanıcı kitlesi oldukça geniş ve çeşitlidir. Kesin sayıları belirlemek zordur, ancak tahminlere göre dünyada 20 milyondan fazla insan Linux kullanmaktadır. Bu sayı her geçen gün artmaktadır.
Linux kullanıcılarını üç ana gruba ayırabiliriz:
1. Kişisel Kullanıcılar:
- Ev bilgisayarlarında, dizüstü bilgisayarlarında ve tabletlerde Linux kullanan kişilerdir.
- Yeni başlayanlar, deneyimli kullanıcılar ve hatta Linux meraklıları bu gruba dahildir.
- Linux’u ücretsiz olması, güvenli olması ve özelleştirilebilir olması gibi nedenlerle tercih ederler.
2. İşletmeler:
- Sunucular, iş istasyonları ve gömülü sistemlerde Linux kullanan firmalardır.
- Küçük ve orta ölçekli işletmelerden büyük kuruluşlara kadar geniş bir yelpazeyi kapsar.
- Linux’u güvenilirliği, ölçeklenebilirliği ve düşük maliyeti gibi nedenlerle tercih ederler.
3. Geliştiriciler:
- Yazılım geliştirmek için Linux kullanan kişilerdir.
- Web geliştiricilerinden oyun geliştiricilere kadar geniş bir yelpazeyi kapsar.
- Linux’u açık kaynak kodlu olması, araçların genişliği ve platform bağımsızlığı gibi nedenlerle tercih ederler.
Linux’un popülerliği artmasının bazı nedenleri:
- Ücretsiz ve açık kaynak kodlu: Linux, ticari işletim sistemlerine kıyasla daha uygun fiyatlı bir seçenektir. Ayrıca, kaynak kodunun herkese açık olması, daha şeffaf ve güvenli bir işletim sistemi olmasını sağlar.
- Güvenli ve istikrarlı: Linux, güvenilir ve istikrarlı bir işletim sistemi olarak bilinir. Bu da onu sunucular ve iş istasyonları gibi kritik ortamlar için ideal hale getirir.
- Esnek ve özelleştirilebilir: Linux, son derece özelleştirilebilir bir işletim sistemidir. Kullanıcılar, kendi ihtiyaçlarına ve tercihlerine göre sistemi özelleştirmek için çeşitli araçlar ve seçenekler kullanabilirler.
- Geniş yazılım yelpazesi: Linux için geniş bir yazılım yelpazesi mevcuttur. Kullanıcılar, ihtiyaç duydukları hemen hemen tüm görevler için ücretsiz veya açık kaynaklı yazılımlar bulabilirler.
- Güçlü topluluk desteği: Linux’un arkasında güçlü bir topluluk desteği vardır. Kullanıcılar, sorun yaşadıklarında yardım alabilecekleri birçok forum, wiki ve çevrimiçi topluluk bulabilirler.
Dünya'da linux u kimler kullanıyor?
NASA (Uluslararası Uzay İstayonu) : Dizüstü bilgisayarların windows xp işletim sisteminden linux dağıtımı olan Debian 6 ya geçirilmesi kararı ile listemize girmiştir .
CERN : Bütün çalışmalarında Scientific Linux kullanmaktadır. Büyük Hadron Çarpıştırıcısı , Karanlık Enerji Kamerası ve kurum bünyesindeki yaklaşık 20.000 sunucu tamamen linux işletim sistemi kullanmaktadır.
GOOGLE : Chromebook isimli linux tabanlı bir tarayıcı , dosya yönetici ve medya oynatıcıya sahip olan bilgisayarını 2011 tanıtmıştır. Ayrıca Goobuntu OS isimli ve google çalışanları için sunulan ubuntu linux tabanlı işletim sistemini sadece şirket bünyesinde kullandığı 2012 yılında duyurmuştur.
TORONTO ÜNİVERSİTESİ : Ibm iDataPlex süer bilgisayarında linux işletim sistemi kullandığını açıklamıştır.
INTERNET ARCHIVE : İnterneti arşivleyen bir kurum olarak yüzlerce bilgisayarında linux kullandığını açıklamıştır .
Ülkelerin kullanımları ve daha detaylı bilgi için linki değerlendirebilirsiniz.
https://tr.wikipedia.org/wiki/Linux_kullan%C4%B1c%C4%B1lar%C4%B1_listesi
Türkiye de linux u kimler kullanıyor?
TÜBİTAK ULAKBİM : Pardus projesi.
FATİH PROJESİ : Projeye destek kapsamında Pardus etkileşimli tahta isimli bir arayüz çalışmaları yapılmaktadır .
MİLLİ SAVUMA BAKANLIĞI : Milli Savunma Bakanlığı ile HAVELSAN arasında, PARDUS Göç, Bakım ve İdame Hizmeti Projesi kapsamında iş birliği protokolü, Milli Savunma Bakanı Yardımcısı Sayın Alpaslan KAVAKLIOĞLU’nun da katıldığı törenle imzalandı. KAYNAK HAVELSAN
İBB
İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi
Çekmeköy Belediyesi
Eyüp Belediyesi
İzmit Belediyesi
Pendik Belediyesi
Tusdata Dershanesi
Tuzla Belediyesi
Üsküdar Belediyesi
Söke Fehime Faik Kocagöz Devlet Hastanesi
Bursa Dr. Ayten Bozkaya Spastik Çocuklar Hastanesi
Bursa Muammer Ağım Gemlik Devlet Hastanesi
Didim Devlet Hastanesi
Şanlıurfa Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
Manavgat İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü
Basın İlan Kurumu
Linux kullanım avantajları ve dez avantajları nelerdir?
- Linux açık kaynak kodludur edinmek için herhangi bir ücret ödemenize gerek yoktur.
- Linux’un açık kaynak kodlu olamsı nedeni ile arkasında gönüllü bir yazılımcı ordusu bulunmaktadır. Tüm dünyaya yayılmış olan linux toplulukları birbiri ile kordine linux’un gelişimi için çalışmaktadır. Bu neden ile linuxta oluşan ve rapor edilen bir hata çok kısa zamanda çözülmekte olup gelişimide diğer ticari işletim sistemlerine göre çok hızlı gerçekleşmektedir .
- Linux un dağıtımları işinize veya amacınıza göre size kolaylık ve hız sağlar . Örneğin hacker araçlarından hoşlanıyorsanız veya internette gezinirken iz bırakmamak istiyorsanız kali linux sizin için iyi olacaktır .
- Teminal kullanımı ile işletim sistemi üzerinde bir çok yetkiye sahip olursunuz. Ve neredeyse tüm işlemlerinizi terminal üzerinden gerçekleştirebilirsiniz.
- Linux sistemler çok daha stabildir. Bu neden ile sunucu sistemlerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Stabilitesinin bir nedeni hiç bir ek uygulamanın yetki dışında yüklenememesidir.
- Terminal kullanımı eğer programlama ile ilginiz yok ise zor gelebilir . Küçük işlemler için bile kod yazılması gerekiir .
- Linux kullandığınızda driver problemi yaşayabilirsiniz .
- Oyunların çoğu windows sistemler için geliştirildiğinden linux da biraz canınız sıkılabilir .
GNU nedir ve nedir bu GNU felsefesi?
GNU herkesin özgürce değiştirebileceği , güncelleyebileceği ve kopyalayabileceği yazılımlar geliştirmeyi amaçlayan bir projedir.
GNU projesi amerikalı özgür yazılım aktivisti olan Richard Stallman tarafından 1983 yılında başlatılmıştır.
GNU, “GNU’s Not Unix” (GNU Unix Değildir) anlamına gelir. Bu slogan, GNU’nun bir ölçüde Unix işletim sisteminden ilham aldığını ancak özgür ve açık kaynaklı bir alternatif sunduğunu belirtmek için seçilmiştir.
GNU projesinin temel bileşenleri şunlardır:
GNU C Kütüphanesi: Birçok Unix programının kullandığı temel fonksiyonları içeren bir kütüphanedir.
GNU Bash: Linux’ta varsayılan olarak kullanılan komut satırı arayüzüdür.
GNU Compiler Collection (GCC): C, C++, Java ve diğer birçok programlama dilini derlemek için kullanılabilen bir derleyici setidir.
GNU Emacs: Metin düzenleme, e-posta okuma ve web tarama gibi çeşitli görevler için kullanılabilen bir metin editörüdür.
GNU Debugger (GDB): C, C++ ve diğer programlama dilleri için bir hata ayıklayıcıdır.
GNU felsefesi, kullanıcıların özgürlüğüne ve yazılımın şeffaflığına odaklanır. Bu felsefeye göre, kullanıcılar bir yazılımı kopyalamalı, çalıştırmalı, incelemeli, değiştirmeli ve yeniden dağıtmalalı özgürlüğüne sahip olmalıdır.
GNU felsefesinin temel ilkeleri şunlardır:
Özgürlük 0: Bir yazılımı kopyalama özgürlüğü.
Özgürlük 1: Bir yazılımın kaynağını inceleme özgürlüğü.
Özgürlük 2: Bir yazılımı değiştirme özgürlüğü.
Özgürlük 3: Bir yazılımın değiştirilmiş bir sürümünü yeniden dağıtma özgürlüğü.
Özgürlük 4: Bir yazılımın özgür bir sürümünü oluşturma ve dağıtma özgürlüğü.
GNU projesinin ve GNU felsefesinin etkisi büyüktür. GNU yazılımları, Linux işletim sisteminin temelini oluşturur ve birçok açık kaynaklı yazılımda kullanılır. GNU felsefesi, özgür ve açık kaynaklı yazılım hareketinin temelini oluşturmuştur.
Richard Stallman a göre açıkkaynak yazılımlarının küççük değişiklikler yapıldıktan sonra ticari yazılımlara dönüştürülüp kaynak kodlarının kapatılması tüm yazılımların kaynak kodlarının kapalı hale gelmesine neden olacağı için büyük bir tehlikeydi. Bu neden ile Richard Stallman MIT deki hacker çalışmalarını sonlandırıp gnu yazılım için önder olmuştur.
Daha detaylı bilgi için Richard Stallman kimdir? yazımızı inceleyebilirsiniz.
Linux SSH Komutları (Temel Düzey)
Tüm bu bilgiler ışığında umarım yardımcı olabilmişizdir . Hostturka linux bayi hosting , linux hosting ve wordpress hosting hızmetlerinde linux centos işletim sistemi kullanmaktadır .Sağlıcakla kalın.